Vlaamse Regering bekrachtigt Regiodecreet
Op 3 februari bekrachtigde de Vlaamse Regering het decreet over de regiovorming en tot wijziging van het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur, hierna het Regiodecreet genoemd. Het ontwerpdecreet werd op 1 februari door het Vlaams Parlement goedgekeurd. Het Regiodecreet zorgt voor de decretale verankering van de referentieregio’s en definieert het concept, het toepassingsgebied, de principes en de gevolgen van regiovorming. Die elementen lichten we kort toe.
Indeling
Het Vlaams Gewest wordt ingedeeld in 15 referentieregio’s en iedere gemeente behoort tot 1 referentieregio. Bij welke referentieregio jouw gemeente hoort, kan je terugvinden in de bijlage bij het Regiodecreet, maar ook op de website van het Agentschap Binnenlands Bestuur.
Toepassingsgebied
De regiovorming is van toepassing op intergemeentelijke samenwerkingsverbanden met rechtspersoonlijkheid. Concreet gaat het om projectverenigingen, dienstverlenende verenigingen en opdrachthoudende verenigingen (al dan niet met private deelname). Omwille van het specifieke karakter van enkele samenwerkingsverbanden zijn zij uitgesloten van het toepassingsgebied. Het gaat om gewest- en staatsgrensoverschrijdende samenwerkingsverbanden, samenwerkingsverbanden rond fysische en natuurlijke structuren, erkende toeristische samenwerkingsverbanden en enkele limitatief opgesomde vormen van samenwerkingsverbanden als zij opgericht zijn met als enige drijfveer het bereiken van een schaalvoordeel én waarbij de link met het lokaal of regionaal strategisch beleid beperkt is.
Het toepassingsgebied beperkt zich tot samenwerkingsverbanden die door de gemeenten van onderuit opgericht worden met het oog op de gemeenschappelijke behartiging van doelstellingen van gemeentelijk belang. Dat betekent niet dat de samenwerkingsverbanden die door Vlaanderen opgelegd of gestimuleerd worden, zich niet zullen organiseren volgens de referentieregio’s. Die rechtsgrond is intussen gecreëerd of zal gecreëerd worden via de wijziging van de sectorale regelgeving van de betrokken Vlaamse beleidsdomeinen.
Verenigingen en vennootschappen voor maatschappelijk welzijn vallen buiten het toepassingsgebied van de regiovorming. Een vrijwillige aanpassing aan de regiogrenzen wordt wel aangemoedigd.
Principes
Regioconform samenwerken impliceert dat gemeenten hun intergemeentelijke samenwerkingsverbanden organiseren binnen de grenzen van hun eigen referentieregio. Supraregionale samenwerking, namelijk samenwerking tussen 2 of meer referentieregio’s in hun geheel, blijft mogelijk.
Als het intergemeentelijk samenwerkingsverband binnen het toepassingsgebied van de regiovorming valt en toch over de grenzen van de referentieregio’s wil (blijven) werken, staat het dat intergemeentelijke samenwerkingsverband vrij een gemotiveerde aanvraag tot tijdelijke of definitieve afwijking van de principes van regioconform samenwerken aan te vragen. De Vlaamse Regering beoordeelt die aanvraag.
Inwerkingtreding
Intergemeentelijke samenwerkingsverbanden die opgericht worden vanaf de inwerkingtreding van het decreet, zullen zich meteen aan de referentieregio’s moeten conformeren. Intergemeentelijke samenwerkingsverbanden die voor die datum opgericht zijn, moeten uiterlijk 31 december 2030 in overeenstemming zijn met de principes van regioconform samenwerken.
Afvalintercommunales krijgen tijd tot 31 december 2036 om zich te organiseren volgens de referentieregio’s.
Gevolgen
Het Regiodecreet bevat een stimulans voor samenwerking tussen lokale besturen binnen eenzelfde referentieregio op het vlak van personeelsmobiliteit: de regiomobiliteit.
Daarnaast introduceert het Regiodecreet 2 bijkomende instrumenten voor democratische legitimiteit van de regiowerking (naast de bestaande in het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur). Enerzijds wordt de regiowerking een vast maandelijks punt op de agenda van het college van burgemeester en schepenen, anderzijds wordt de regiowerking minstens tweemaal per jaar op de agenda van de gemeenteraad geplaatst.
Het Regiodecreet wijzigt tot slot ook het decreet van 22 december 2017 over het lokaal bestuur. Vanaf 1 januari 2024 wordt zowel voor de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden als voor de verenigingen en vennootschappen voor maatschappelijk welzijn het goedkeuringstoezicht afgeschaft en vervangen door een voorafgaand niet-bindend advies van de Vlaamse Regering. Het goedkeuringstoezicht blijft wel in overgang behouden zolang een dienstverlenende of opdrachthoudende vereniging niet voldoet aan de principes van regioconform samenwerken.
Voor vragen over regiovorming kan je terecht bij ABB via mail naar regiovorming@vlaanderen.be.
