Gemeente-Stadsmonitor 2017: cultuur beleven we vooral in de grootsteden Antwerpen en Gent
Vlaanderen kent een bijzonder rijk cultuuraanbod. In 2017 waren er meer dan 180 000 vrijetijds- en cultuurevenementen. Dat aanbod groeit elk jaar. In 2017 woonde 7 op de 10 mensen die niet in één van de dertien centrumsteden leven, een voorstelling of evenement bij. 66 procent ging soms naar een andere gemeente voor cultuur. Voor de dertien centrumsteden zullen deze cijfers pas met de nieuwe editie van de Gemeente-Stadsmonitor beschikbaar zijn.
Het aandeel dat soms naar een andere gemeente gaat voor cultuur, loopt sterk uiteen van gemeente tot gemeente. Dat heeft natuurlijk te maken met het cultuuraanbod in de eigen gemeente en dat in de naburige gemeenten. Hoogopgeleiden wonen ook vaker cultuurevenementen bij dan laagopgeleiden en personen jonger dan 39 jaar vaker dan personen ouder dan 60. Gemeenten kunnen verschillen in de samenstelling van hun bevolking. Dat kan dan ook een effect hebben op de cijfers.
1 op de 2 naar de centrumsteden
Deze studie brengt vooral de cultuurpendelbewegingen in kaart. Waar gaan deze mensen naar film of toneel - buiten de eigen gemeente? De dertien centrumsteden trekken samen precies 1 op de 2 personen aan die zeggen naar een andere gemeente te gaan voor cultuur. Precies de helft gaat voor cultuur naar een van de overige 295 gemeenten.
In 3 op de 4 gemeenten is de nabije centrumstad de vaakst vermelde bestemming. De kaart van Vlaanderen licht bijna geheel op in kleur. Vooral het grotere bereik van de cultuurvoorzieningen in de grootsteden Antwerpen en Gent springt in het oog op de kaart. Andere centrumsteden zoals Aalst, Roeselare of Sint-Niklaas trekken vooral cultuurliefhebbers aan uit de buurgemeenten. Ook Brussel trekt heel wat cultuurliefhebbers aan uit een bredere regio. Samengeteld zijn de centrumsteden én Brussel de vaakst vermelde bestemming in 9 op de 10 gemeenten.
In slechts 39 gemeenten is de vaakst vermelde bestemming niet de nabije centrumstad (of Brussel). Vooral de provinciale steden Ieper, Dendermonde, Aarschot, Geel en Mol trekken cultuurliefhebbers uit de omliggende gemeenten aan. Maar ook het cultuuraanbod in de gemeenten Koksijde, Geraardsbergen en Lommel werd het vaakst vermeld in meer dan één buurgemeente. Niet toevallig is de afstand tot een centrumstad daar wat groter.
Aantrekkingskracht Antwerpen en Gent het grootst
We vertalen de vermelde cultuurbestemmingen ook naar een geschat aantal bezoekers. Dit zijn niet echt bezoekersaantallen. We extrapoleren de antwoorden uit de burgerbevraging naar alle inwoners van een gemeente. Lees meer over de precieze werkwijze. Dit toont beter dat de aantrekkingskracht van de grootsteden Antwerpen, Gent en Brussel beduidend groter is dan van de overige centrumsteden.
Bovenstaand staafdiagram rangschikt de steden en gemeenten naar dit geschatte bezoekersaantal voor cultuur. De dertien centrumsteden én Brussel nemen in die rangschikking de hoogste posities in. Naast Brussel tellen vier steden in het Vlaamse gewest meer dan 100 000 'geschatte bezoekers' uit andere gemeenten op basis van het surveyonderzoek: Antwerpen, Gent, Hasselt en Leuven. We schatten op basis van de burgerbevraging dat bijna dubbel zoveel 'bezoekers' naar Antwerpen gaan voor cultuur dan naar Gent.
Op bovenstaande kaart tekenen zich vooral de contouren van de dertien centrumsteden af. Maar ook Aarschot, Heist-op-den-Berg en Geel trekken grotere aantallen cultuurliefhebbers aan.
Grote verschillen tussen centrumsteden
Ten slotte zoomen we even in op de dertien centrumsteden. Je kan de kaarten raadplegen specifiek voor elke centrumstad: uit welke gemeenten komen de cultuurliefhebbers naar de stad? De kaarten benadrukken het grotere bereik van het cultuuraanbod in de centrumsteden Antwerpen, Gent, Hasselt en Leuven.
Naar deze vier steden komen minder dan 1 op de 3 'geschatte bezoekers' vanuit aangrenzende gemeenten. Het bereik van hun cultuuraanbod reikt tot ver voorbij de gemeentegrenzen. Zo reikt het verzorgingsgebied van het cultuuraanbod in Antwerpen van het Waasland tot Limburg. Gent trekt cultuurliefhebbers aan uit heel Oost-Vlaanderen. Mensen uit de hele provincie Limburg maken gebruik van de cultuurvoorzieningen in de centrumstad Hasselt - zeker in combinatie met Genk.
Het bereik van andere centrumsteden - in het bijzonder Leuven, Brugge, Kortrijk en Mechelen - bestaat uit de aangrenzende gemeenten en de gemeenten die op hun beurt daaraan grenzen. Tot de helft van de 'geschatte bezoekers' komen uit de onmiddellijk aangrenzende gemeenten. Het verzorgingsgebied van het cultuuraanbod in Oostende, Roeselare, Sint-Niklaas en Aalst is beperkt tot enkele aangrenzende gemeenten. Meer dan de helft van de 'geschatte bezoekers' maakt daar de verplaatsing vanuit de buurgemeenten. Meer detail vind je in de kaarten voor elk van de dertien centrumsteden.