Hoe kunnen lokale besturen gemeentelijke administratieve sancties toepassen voor beperkte snelheidsovertredingen?

Lokale besturen kunnen beroep doen op de diensten van het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV). Politiezones en lokale besturen kunnen bijvoorbeeld ANPR camera’s bestellen via het federale contract "Procurement 2017 R3 043", waarbij een end-to-end oplossing mogelijk is. Dit raamcontract behandelt de levering, plaatsing en het onderhoud van nummerplaatherkenningscamera’s. Meer informatie vind je op wegenenverkeer.be.

Het behoort tot de lokale autonomie van de gemeente om te beslissen of en hoe het lokaal bestuur GAS snelheid invoert. Het wettelijk kader van Artikel 29quater Wegverkeerswet staat hierbij centraal zowel voor wat betreft de voorwaarden als de uitvoering. Met uitvoering bedoelen we de verwerking en afhandeling door politie en de sanctionerend ambtenaar.

Het is aan de lokale besturen zelf om te beslissen hoe dat zij GAS snelheid organiseren. Zij kunnen dit volledig zelf in handen nemen of hiervoor contracten afsluiten met een private partner, met een consortium, met andere lokale besturen, met een ander, al dan niet overheidsbedrijf. Er bestaat geen meldingsplicht voor deze contracten. De beslissingen van de gemeenteraad ter zake kunnen wel onderworpen worden aan het bestuurlijk toezicht. 
Hieronder wordt meegegeven waar een lokaal bestuur op moet letten bij het afsluiten van een overeenkomst met een private partner.

In het kader van GAS snelheid kan een concessieovereenkomst met een private partner afgesloten worden.

Een concessie voor diensten wordt gedefinieerd in artikel 2, 7°, b van de wet van 17 juni 2016 betreffende de concessieovereenkomsten (hierna genoemd de Concessiewet) als een schriftelijke overeenkomst onder bezwarende titel waarbij een of meer aanbesteders diensten laten verrichten en beheren door een of meer ondernemers, waarvoor de tegenprestatie bestaat hetzij uitsluitend in het recht de diensten die het voorwerp van het contract vormen, te exploiteren, hetzij in dit recht en een betaling.

De definitie van een concessie voor diensten leunt nauw aan bij deze van een overheidsopdracht. Toch bestaat er een fundamenteel verschil tussen een overheidsopdracht en de concessie. Dat verschil uit zich, volgens de Raad van State, in de overdracht van het exploitatierisico.

Wens je een concessie met een private partner af te sluiten, dan moet je de Concessiewet toepassen.

De concessiewet vind je terug op ejustice.just.fgov.be.

Belangrijk is dat de gemeente voldoende soeverein en autonoom haar mobiliteitsbeleid kan voeren om voor verkeersveiligheid te zorgen en dat haar bevoegdheden niet ingeperkt worden door contractuele bepalingen.

Het kan niet de bedoeling zijn dat een overheid afstand zou doen van haar publiekrechtelijke bevoegdheden. De overheid moet steeds de (eind)verantwoordelijkheid behouden en blijven instaan voor het beleid.

Het moet duidelijk zijn in de overeenkomst dat de gemeente als enige de eindverantwoordelijkheid draagt en dus bevoegd blijft voor de inrichting van de weg.

De rechten en plichten van beide partijen moeten eveneens duidelijk weergegeven worden in de overeenkomst, dit om de rechtszekerheid te garanderen.

Het exploitatierisico rust bij de concessiehouder, die daarbij het marktrisico betreffende het bestaan en het aantal van de snelheidsovertredingen draagt.

Hou bij de inschatting van de nodige personeelsleden voor je GAS-cel rekening met de termijnen waaraan sanctionerend ambtenaren zich aan moeten houden. Meer informatie daarrond vind je op vlaanderen.be.

De gemeente bepaalt zelf de interne controlemaatregelen die ze uitwerkt voor de controle van de afrekeningsstaten, de facturen en de betalingen via directe afhouding of bankoverschrijving. Dat kadert in haar bevoegdheden om de regels en de procedures van het eigen systeem van organisatiebeheersing uit te werken.

Als een lokaal bestuur zelf administratieve geldboetes wil invoeren, zullen die snelheidsovertredingen volledig uit het strafrecht worden gehaald. Hierbij moet de inbreuk aan de 5 voorwaarden uit artikel 29quater van de Verkeerswet voldoen.

Wordt niet aan alle 5 de voorwaarden voldaan, dan blijft de vastgestelde overtreding onderworpen aan het strafrecht en is dus artikel 29quater Wegverkeerswet niet van toepassing. De strafrechtelijke procedure moet in deze toegepast worden.

De derde voorwaarde bepaalt :“De overtreding wordt vastgesteld door een automatisch toestel (bemand, onbemand, mobiel of vast) dat volledig gefinancierd is door de lokale overheid”. Dat betekent dat:

• zowel de bevestigingsstructuur (zoals de paal of de camera) als de randinfrastructuur (zoals de wegkantkast) volledig gefinancierd worden door de lokale overheid (gemeente of lokale politie)
• of cofinanciering op lokaal niveau mogelijk is (bv. tussen 2 of meerdere gemeenten, of tussen lokale politie en de gemeente)

ongeacht de plaats waar die apparatuur zich bevindt.

Deze voorwaarde is een vertaling van het feit dat automatisch werkende toestellen van het gewest die zich langs een gemeenteweg bevinden, geen aanleiding kunnen geven tot een gemeentelijke administratieve geldboete. De flitspalen en de camera’s mogen dus niet gefinancierd zijn met gewestelijke middelen.

Meer informatie vind je in het antwoord van Vlaams Minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters op vraag nr. 1099 van Marius Meremans van 29 april 2021.

Heb je interesse heeft om een overeenkomst af te sluiten met een private partner? Dan raden we je aan om voorafgaand contact op te nemen met het Agentschap Binnenlands Bestuur.

Ook voor verdere vragen en ondersteuning kan je contact opnemen, dit telkens via het e-mailadres binnenland@vlaanderen.be.